دکتر پیمان دوستی
استعاره و کاربرگ جشن تولد در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
فرض کنید که جشن تولد ۷۰ سالگی شما برپا شده است. دوستان و اقوام و آشنایان‌تان با شادی در آن شرکت کرده‌اند. قرار شده که ۵ نفر از مهمترین افراد زندگی‌تان در آن مهمانی سخنرانی کوتاهی درباره صفات، فضایل و پای بندی‌های اساسی شما ایراد نمایند. دوست دارید این افراد چه کسانی باشند و هر یک درباره شما چه بگویند؟
۱-
۲-
۳-
۴-
۵-
از انجام این تمرین جذاب چه چیزی دستگیرتان شد؟ حال می‌خواهیم برای حوزه‌های اساسی زندگی‌تان، ارزش‌ها و اهدافی تعیین کنید و بگویید که بین ۱ تا ۱۰، چقدر برای آنها اهمیت قایل هستید. همچنین چه مقدار در زندگی و رفتار بر طبق آن موفق بوده‌اید. مثلا:
| حوزه | مسیر ارزشی | اهمیت | موفقیت |
| خانواده | سپری کردن اوقات کیفی بیشتر با فرزندانم | ۹ | ۷ |
| سلامت | |||
| شغل | |||
| رفاه | |||
| خودشکوفایی و رشد شخصی | |||
| روابط اجتماعی |
منبع: دوستی، پیمان. قدرتی، گلناز. ابراهیمی، محمد اسماعیل. (۱۳۹۷). راهنمای درمان گروهی بر اساس پذیرش و تعهد درمانی. انتشارات امین نگار: تهران.
استعاره فرد افتاده در چاه (گودال) در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
فرض کنید در یک مزرعه هستید و یک کوله پشتی کوچک که ابزارآلات مختصری در آن هست، به همراه دارید. در حال قدم زدن در مزرعه هستید که ناگهان در یک گودال فرو می افتید. بعد از اینکه به خود می‌آیید، کوله را از پشت بر می‌دارید و دنبال چیزی می‌گردید که به نجات شما کمک کند. فرض کنیم که بیلچه‌ای که قبلا خیلی به کارتان می‌آمد را پیدا می‌کنید و خیلی با جدیت و پشتکار شروع به کندن می‌کنید. بعد از ساعاتی در میابید که از گودال بیرون نیامده‌اید! سریع‌تر شروع به کندن می‌کنید. باز می‌بینید که فایده‌ای ندارد! به شیوه متفاوت‌تر و سریع‌تر زمین را حفر می‌کنید! متفاوت‌تر و سریع‌تر !! و باز متفاوت‌تر و سریع‌تر. اما آش همان است و کاسه همان. هیچ کدام از این کارها کمکی به خروج شما از آن گودال نمی‌کند.
چرا که کندن، راه خروج از گودال نیست بلکه تنها گودال را عمیق‌تر می‌کند. ممکن است گودال به قدری وسیع شود که شما به این فکر بیفتید که در همان جا اقامت گزینید! اما باز مشکلی حل نشده زیرا شما هنوز در چاله هستید. این دقیقا چیزی است که برای مشکل بی‌خوابی شما رخ داده است. وسیع و وسیع‌تر شده و اکنون کل زندگی شما را در برگرفته است. شما به نوعی دریافته‌اید که این روش جواب نمی‌دهد اما هنوز به آن ادامه می هید.
فرض کنید در چنین وضعیتی یک نفر می‌آید و به شما می‌گوید که با این روند شما تا آخر عمر در چاله خواهید ماند. به احتمال زیاد اینجا شما ناامید می‌شوید. اما تصور کنید که فرد مورد نظر بعد از دیدن ناامیدی شما می افزاید؛ شما مدت زیادی در حال کندن هستید ولی اوضاعتان به هیچ وجه بهبود نیافته است. این که شما هنوز در چاله هستید، به ابزار شما ربطی ندارد. اگر یک بیلچه طلایی هم داشتید، اوضاع بهتر نمی‌شد، بلکه وخیم‌تر می‌شد. مشکل از روش شماست. اینجا بهترین راهنمای شما درد شماست. آیا به اندازه کافی از این که تغییر رخ نداده درد کشیده‌اید؟! آیا آمادگی تغییر دارید؟ آماده هستید که کاری متفاوت از کندن گودال انجام دهید؟
منبع: دوستی، پیمان. قدرتی، گلناز. ابراهیمی، محمد اسماعیل. (۱۳۹۷). راهنمای درمان گروهی بر اساس پذیرش و تعهد درمانی. انتشارات امین نگار: تهران.
استعاره و کاربرگ هم اتاقی در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
برای لحظه‌ای تجسم کنید دوران دانشجویی خود را سپری می‌کنید هم اتاقی دارید که اصلا از وی خوشتان نمی‌آید، لذا تمام تلاش خود را برای بیرون راندن وی از اتاق می‌کنید. همه تمرکز شما از درس خواندن و زندگی کردن برداشته شده و زمان و انرژی زیادی صرف بیرون راندن او از اتاق می‌کنید. تلاش شما تا به امروز هیچ فایده‌ای به همراه نداشته است. بی شک هم اتاقی شما نیز آرام ننشسته و هر کوششی را برای آزار شما انجام می‌دهد.
حال از امروز تصمیم می‌گیرید که به مبارزه‌تان با وی خاتمه دهید و تمرکزتان را بر روی زندگی و درس‌تان بگذارید. مسلما در چنین شرایطی او نیز کمتر به دنبال آزار شما خواهد بود، هرچند هنوز هم از یکدیگر خوشتان نمی‌آید. پس از اندکی ممکن است متوجه شوید که وجود وی گاهی می‌تواند مفید هم باشد. اسم این هم اتاقی را “افکار و احساس‌های ناخوشایند” می‌گذاریم. واقعیت این است که می‌توان افکار و احساس‌های ناخوشایند داشت اما با اطمینان عمل کرد. در این هفته سعی کنید دیگر تلاش نکنید تا افکار و احساسات‌تان را کنترل کنید و به‌جای مبارزه با آنها سعی کنید تمرکزتان به کاری که برای‌تان ارزشمند است، باشد».
در این هفته سعی کنید که از کاربرگ زیر استفاده کنید.
| روز | ساعت | چه هم اتاقی‌ای (افکار و احساس‌های ناخوشایند) در اتاق حضور دارد؟ | چند دقیقه بدون جدال، به هم اتاقی خود اجازه ماندن داده‌اید؟ آیا توانستید با وجودی که آنها حضور دارند، زندگی ارزشمند خود را دنبال کنید؟ | اگر با او جدال داشتید، چه چیزی باعث آن شد؟ |
| شنبه
یکشنبه دوشنبه سه شنبه چهارشنبه پنجشنبه جمعه |
منبع: دوستی، پیمان. قدرتی، گلناز. ابراهیمی، محمد اسماعیل. (۱۳۹۷). راهنمای درمان گروهی بر اساس پذیرش و تعهد درمانی. انتشارات امین نگار: تهران.
تمرین تصویر دوران کودکی در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
تصویری از دوران کودکی خود را به یادآورید که در آن ترسیده، مضطرب، غمگین یا گریان هستید. با همه وجود با این تصویر آمیخته شوید. حال این کودک را تصور کنید که به سمت شما می‌آید، چطور با او رفتار می‌کنید؟ چه جملاتی به او می‌گویید یا چطور او را در آغوش می‌گیرید؟
این کودک در واقع شما هستید، زمانی که انواعی از هیجان‌های ناخوشایند را تجربه می‌کنید، درست مثل دوران کودکی‌تان می‌شوید. کودکان در چنین شرایطی نیاز به نوازش دارند، پس طبیعی است که وقتی احساس‌های ناخوشایندی را تجربه می‌کنید، درست مثل یک کودک نیاز به نوازش پیدا می‌کنید. فراموش نکنید که مهمترین شخص زندگی‌تان خودتان هستید، پس در چنین شرایطی چطور با خودتان رفتار می‌کنید؟ حال اعضا تشویق می‌شوند همچنان که به تصویر دوران کودکی خودشان فکر می‌کنند، خودشان را نوازش کنند، جملات محبت آمیز به خودشان بگویند و با شفقت بیشتری با خودشان رفتار کنند.
منبع: دوستی، پیمان. قدرتی، گلناز. ابراهیمی، محمد اسماعیل. (۱۳۹۷). راهنمای درمان گروهی بر اساس پذیرش و تعهد درمانی. انتشارات امین نگار: تهران.
کاربرگ اسارت ذهن در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
مواردی را به یاد آورید که می‌خواهید کاری همسو با ارزش‌هایتان انجام دهید، اما ذهن‌تان انواعی از دلایل را می‌آورد تا شما این کار را انجام ندهید. نگاهی بیاندازید که در این شرایط آیا اسیر ذهن‌تان می‌شوید، یا می‌توانید مچ آن را بگیرید و مطابق ارزش‌هایتان رفتار کنید. برای بهتر انجام دادن این تمرین، می‌توانید از کاربرگ زیر استفاده کنید.
تاریخ/ ساعت: ……………………………………………………..
ذهن‌تان چه گفت تا شما را اسیر کند: ………………………………………………………….
هنگام اسارت رفتار شما چه تغییری کرد: …………………………………………………………………..
این اسارت چه عوارض نامطلوبی برای‌تان داشت: ……………………………………………………………………….
آیا توانستید خود را از اسارت نجات دهید؟ اگر بله چگونه:…………………………………………………………………..
منبع: دوستی، پیمان. قدرتی، گلناز. ابراهیمی، محمد اسماعیل. (۱۳۹۷). راهنمای درمان گروهی بر اساس پذیرش و تعهد درمانی. انتشارات امین نگار: تهران.
کاربرگ همراه با قضاوت ها در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
«به جای اینکه در افکار خود گرفتار شوید، سعی کنید به عقب برگردید و آنچه را که ذهن شما انجام می‌دهد، درک کنید. به سادگی به هر فکر نگاه کنید و آن را در یک طبقه مانند نگرانی، قضاوت، برنامه ریزی، یادآوری و غیره قرار دهید. هنگامی که احساس ناراحتی می‌کنید، فقط ازخودتان بپرسید «من چه فکر می‌کنم؟». به خودتان بگویید: “حالا ذهن من یک فکر _______ دارد.”
افکار خود را به عنوان چیزی که ذهن شما تولید می‌کند، و نه به جای چیزی که هستید و یا کاری انجام می‌دهید، توصیف کنید. به عنوان مثال “من فکر می‌کنم که _________.” شما می‌توانید یک گام جلوتر بروید و به خودتان بگویید “من متوجه هستم که دارم به ___________ فکر می‌کنم.” شما می‌توانید اینکار را با احساسات، خاطرات و احساسات بد ننیز انجام دهید».
منبع: دوستی، پیمان. قدرتی، گلناز. ابراهیمی، محمد اسماعیل. (۱۳۹۷). راهنمای درمان گروهی بر اساس پذیرش و تعهد درمانی. انتشارات امین نگار: تهران.
استعارهیولاها در کشتی (جزیره گنج) در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
دانلود ویدئو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
در استعاره هیولاها در کشتی، فرض بر این است که به شما یک کشتی تفریحی زیبا هدیه داده می‌شود تا با آن اقیانوس نوردی نمایید! منتهی یک مساله‌ای هست. مساله این است که زیرعرشه کشتی هیولاهای کریه المنظر و زشتی زندگی می‌کنند! نگران نباشید. اهدا کننده کشتی به شما اطمینان داده که آنها تا کنون به کسی آسیب واقعی وارد نکرده‌اند.
ضمنا تا زمانی که شما به سمت جزیره گنج نروید، آنها اصلا به روی عرشه نمی‌آیند. شما مدت‌ها روی دریا پرسه می‌زنید تا اینکه وسوسه می‌شوید مثل برخی کشتی‌بانان دیگر که روزهای قبل دیده‌اید، به سمت جزیره گنج تغییر مسیر دهید. اما بلافاصه هیولاهای نفرت انگیز بالا می‌آیند و چنگ و دندان به شما نشان می‌دهند. شما سریعا سکان را به دیگر سو می‌گردانید.
این اتفاق چندین بار تکرار می‌شود. اما سرانجام روزی به خود می‌گویید که تا کی سرگردانی و بی هدفی. این زندگی ارزش زیستن دارد؟ و به خود می‌گویید به قول ارسطو زندگی بررسی نشده ارزش زیستن ندارد! پس با خود عهد می‌کنید بدون توجه به صداها و صورت‌های کریه این هیولاها به جد به سمت جزیره گنج حرکت کنید. طبیعی است هیولاهای نازنین داستان ما تمام تلاش خود را برای منصرف کردن شما به کار می‌برند. اما شما با مرور تصاویر گنج ارزشمند موجود در جزیره می‌توانید بر ترس‌های خود بارها و بارها غلبه کنید و روزی که گنج را به چنگ می‌آورید، دیگر این ترس‌ها و نگرانی‌ها چه اهمیتی دارند؟! این هیولاها همانند همان افکار و احساس‌های ناخوشایندتان هستند.
تمرین گشودگی و پذیرش در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
دانلود ویدئو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
چند لحظه احساس هایی که در بدن تان وجود دارد را اسکن کنید و توجه کنید احساس اضطراب کجای بدن تان است. مثل پدری که فرزند خود را نوازش می کند، قسمت هایی از بدن تان را که در آن احساس اضطراب می کنید را نوازش دهید.
در این نوازش، ما به دنبال جنگیدن با احساس اضطرابمان نیستیم، بلکه آگاه بودن و تصدیق کردن آن به همراه اجازه دادن برای حضور است که اهمیت دارد.
استعاره اسب سرکش در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)
دانلود ویدئو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
اضطراب را مثل یک اسب سرکش در نظر بگیرید که اگر در یک جای کوچک کنترلش کنید، با لگد زدن خرابی های زیادی را به بار می آورد. در عین حال اگر به اسبی به نام اضطراب فضایی برای دویدن در مزرعه یا همان بدن مان بدهید، به زودی متوجه می شوید که میزان خرابی هایی که این اسب چموش به بار می آورد بسیار کمتر است.
درباره اضطراب دقیقا اوضاع به همین شکل است، تلاش ما برای کنترل اضطراب، عمدتا ناکارآمد است و باعث می شود ما پریشانی بیشتری را تجربه کنیم، اما در عین حال اگر دست از کنترل اضطراب برداریم و اجازه دهیم فضایی برای جولان در بدن مان داشته باشد، پریشانی کمتری برای ما ایجاد می کند.
در واقع هدف ما کاهش اضطراب نیست، بلکه اسب سرکشی به نام اضطراب تا همیشه حضور خواهد داشت، اما با این روش می توان میزان آزاردهندگی آن را کاهش داد. مشکل اضطراب نیست، مشکل شیوه برخورد ما با اضطراب است.
استعاره اسب سرکش در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)