پیمان دوستی

من (پیمان دوستی) به عنوان یک انسان، گاهی احساس هایی چون خشم، غم، ترس، اضطراب و افکاری ناخوشایند را تجربه می کنم.

نویسنده: دکتر پیمان دوستی

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

تقریبا همه افرادی که می شناسم نیز، این افکار و احساس های ناخوشایند را تجربه می کنند. آیا این بدان معناست که من و اطرافیانم، انسان های غیر معمولی ای هستیم؟ به نظر شما، افکار و احساس های ناخوشایند، غیر طبیعی هستند؟

افکاری که ما آنها را بدون ارسال هیچ گونه کارت دعوتی تجربه می کنیم و اغلب آنها را به عنوان افکار خودآیند می شناسیم، غیر طبیعی هستند؟ در جواب همه این سوال ها باید بگویم خیر، تجربه همه افکار و احساس های ناخوشایند، بخشی از طبیعت انسان بودن است.

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

ما انسان ها به واسطه برنامه گرایش به اجتنابی که در مغزمان داریم، پیوسته سعی می کنیم تا از منبع درد[۱] فاصله بگیریم، غافل از اینکه زندگی با درد عجین است و با اجتناب کردن از این درد، نمی توانیم به زندگی ارزشمندمان نزدیک شویم. البته حرف های مرا، چون از زبان من می شنوید باور نکنید، پس برای لحظه ای نگاهی به تجارب خود بیاندازید.

لحظه لحظه های زندگی ما با درد پیوند خورده است. اگر مالک خودرویی هستید، هزینه های نگهداری را هم در نظر گرفته اید، اگر شغلی دارید، مالیات و سختی های شغل را هم به جان خریده اید، اگر تحصیلات آکادمیک دارید، شب بیداری های امتحان و دردهایی در راستای تحصیل را هم تجربه کرده اید. بله، متاسفانه این بخشی از حقیقت ناخوشایند انسان بودن است.

نگران نباشید، با پذیرش و تعهد درمانی( اکت ACT) یاد خواهید گرفت که چطور، ارتباطی متفاوت با افکار و احساس های ناخوشایند خود برقرار کنید. بله درست حدس زدید، ما با سرواژه ها روبرو هستیم، ACT که باید به علت تاکید بر عمل، آن را به صورت یک کلمه و نه به صورت حروف جدا A-C-T، تلفظ کرد.

[۱]. Pain

پایگاه اینترنتی پیمان دوستی به نقل از مرکز آموزش های تخصصی دانشگاه علم و فرهنگ، روز جمعه ۱۹ آذر سال ۱۳۹۵ جلسه ی اول از دوره ی درمان پذیرش و تعهد (اکت ACT) با بهره مندی از تجربیات موفق جناب آقای پیمان دوستی در مرکز رضوان برگزار شد. در این دوره مخاطبین از ساعت ۹ صبح الی ۱۷ به همراه پذیرایی و نهار در کنار یکدیگر تجربه متفاوتی از دوره ی آموزش تخصصی را تجربه کردند.

.

[adrotate banner=”3″]

لنس مک کران، کوین ای وولز

مترجم: پیمان دوستی

دانلود ویدئو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

بیشتر از ۳۰ سال قبل، درمان هایی بر پایه شناختی رفتاری یا CBT در طیف وسیعی بر روی درد مزمن انجام شده است. تحقیقات بر روی CBT به طور وسیعی صورت گرفته و امروزه همچنان ادامه دارد. به هر حال، تحقیقات و بررسی ها کاستی هایی در خصوص این روش نشان می دهد. احتیاج برای توسعه به طور واضح به نظر می رسد. روش های روان شناسی تاریخچه طولانی در درمان درد مزمن دارد. سه دهه گذشته مدل CBT به طور گسترده ای استفاده شده است. به نظر می رسد روش های بر پایه CBT اثر بخشی ارزشمندی برای درد مزمن دارند و با روش های معمول پزشکی مقایسه می شوند. با اینکه CBT در خصوص درد مزمن موفق بوده است، اما اثر بخشی آن محدود بوده و نیاز به توسعه یافتن دارد. ممکن است محور سازی زمانی در توسعه CBT برای درد مزمن اتصالی به رویدادها در آیتم های وسیع تری از CBT و درد مزمن باشد. این رویدادهای شامل پدید آمدن کاستی هایی در شواهد موجود، به خصوص در رابطه با فرایند درمان و مخصوصا گسترش در تئوری و روش های طراحی شده با تاکید بر روی فرایند هستند.

واضح است که در میان روش های درمانی توسعه یافته که از فکرهای روزانه برخواسته شده است، روش هنجارکردن رنج های بشر وسعت زیادی یافته است. همچنین بشر درباره افکار عادی، رفتار، تحلیل ها و حل مساله مانند معناها برای حل موفقیت آمیز این رنج ها سوال می پرسد. این روش بازتابی از تاکید بر روش تجربه کردن فراتر از یک آموزش، یک متافور، زبان، استفاده از لفظ ها، تغییر پاسخ ها، نشانه ها و کیفیت در رفتار از یک درمان است. در واقع من اشاره به درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) می کنم که ما می توانیم آن را درمان شناختی رفتاری بافتاری یا CCBT بخوانیم.

در عصر حاضر بخشی از مراجعین کلینیک های روان شناسی را افرادی تشکیل می دهند که میل و رغبتی برای دنبال کردن ارزش هایشان ندارند. آنها روزها را پشت سر هم می گذرانند و از تغيير كردن اجتناب می کنند.

نویسنده: دکتر پیمان دوستی

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

تکرار فعالیت های همیشگی انرژی و شادمانی آنها را کاهش مي دهد. امروزه انسان هایی را می بینيم که پوچی، تنهایی و بدبختی سراسر زندگی آنها را فرا گرفته است. آنها از انجام هر کاری وحشت دارند. می ترسند که درحين و بعد از اتمام کارها احساس های ناخوشایندی را تجربه کنند و از تجربه این احساس های ناخوشایند اجتناب می کنند. پس همان فعالیت های همیشگی را دوباره و دوباره انجام می دهند. پس جای تعجب نیست که انسان های موفق درصد کمی از جمعیت را تشکیل  دهند.

مشکل از جایی شروع می شود که انسان ها به جای غنی زندگی کردن طبق ارزش هایشان به دنبال شاد بودن هستند. آنها منتظر هستند حال بهتری را تجربه کنند و زمانی که این حال بهتر را تجربه کردند شروع به انجام فعالیت های جدید کنند. پس احتمال منفعل شدن و انجام دادن همان فعالیت های همیشگی دور از ذهن نیست، چرا که خبر بد این است که رسیدن به یک حال خوب همیشگی ممکن نیست.

این افراد فراموش می کنند همه احساسات اعم از غم، شادی و … درست مثل آب و هوا در تغییر هستند. بنابراين تمایلی به تجربه احساسات ناخوشایندشان ندارد. گاهی افراد قبل از انجام کارهایی که واقعا برایشان مهم است به دنبال شاد بودن هستند، زمان و انرژی زیادی را صرف مبارزه و حذف افکار و احساسات ناخوشایندشان می کنند و در کمال شگفتی متوجه می شوند که این افکار و احساسات دوباره به سراغ آنها می آید.

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

نکته برجسته اینجاست که خیلی از ما انسان ها اغلب در دنیای افکارمان غرق می شویم، نمی توانیم به لحظه حال توجه کنی و یا افکار و احساسات ناخوشایند را باخودمان یکسان فرض می کنیم. اغلب فراموش می کنیم که قسمتی از شخصیت ما مثل آسمان همیشه ثابت است و می تواند همان گونه که آسمان تغییرات آب و هوایی را فقط نظاره می کند، مشاهده گر افکار و احساساتمان باشد.

ما فراموش می کنیم که کنترل آب و هوا درست مثل افکار و احساسات مان در دستان ما نیست و فقط تغيير نوع رفتار ما در شرایط آب و هوایی مختلف در کنترل مستقیم ماست. آیا برداشتن تمرکز از مواردی که در کنترل ما نیست و متمركز شدن  بر جاده زندگی كه مطابق با ارزش هایمان است و در کنترل مستقیم ماست راحت تر نیست؟

اما حرکت در جاده زندگی نیازمند یک نقشه راهنما می باشد. اگر بدون نقشه حرکت کنید زمان و انرژی زیادی را صرف می کنید و در نهایت به مقصد نمی رسید. برای پیدا کردن نقشه کافی است این سوال ها را در چهار حوزه ارتباطات اجتماعی/ مهارت های شغلی یا دانش اندوزی/ سلامتی/ و ارتباطات خانوادگی از خود بپرسید: دوست دارم در ۱۰ سال آینده چگونه توسط عزیزانم توصیف شوم؟ چگونه ویژگی های شخصیتی می خواهم؟

دقت داشته باشید که پاسخ این سوال ها چیزی است که می خواهید باشید، نه آنچه که هم اکنون هستید. حال به شکاف بین آنچه که می خواهید باشید، و آنچه هم اکنون هستید دقت کنید. پاسخ سوال های فوق نقشه مسیر را به شما نشان می دهد.

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

هم اکنون وقت حرکت است. دقت کنید چه چیزی مانع حرکت شما طبق نقشه می شود؟ ذهن ها دوست دارند پچ پچ کنند. من ذهنم را پادشاه مانع تراشی نامیده ام. اگر ذهن شما هم اندکی شبیه ذهن من باشد، در همه شرایط سعی می کند تا شما را از انجام فعالیت های جدید باز دارد.

ممکن است ذهن به طور مداوم جمله های “خسته ام”، “بگذار برای یک زمان بهتر”، “ممکن است شکست بخوری”، و… را در گوش مان زمزمه کند. پس اگر شما را مانند راننده اتوبوسی که می خواهد طبق نقشه (داشتن ویژگی هایی که واقعا برای شما مهم است) حرکت کند و افکارتان را چون مسافران آن در نظر بگیریم، مسافران به طور مداوم سعی می کنند تا شما را در همان جاده قدیمی نگه دارند.

پس فضایی برای حضور افکار خودآیندتان ایجاد کنید، آنها را ببینید، صدای آنها را بشنوید، اجازه دهید هر زمان که می‌خواهند بیایند و بروند، اما با آنها وارد مبارزه نشوید و طبق نقشه راه تان عمل کنید. افکار خودآیند درست مثل مسافران اتوبوسی هستند که راننده برای آنها کارت دعوتی ارسال نکرده است، آنها در هر ایستگاه سوار یا پیاده می‌شوند. بعضی از مسافرین گستاخ هستند، برخی دیگر مدام درحال درگیری با یکدیگر هستند و برخی می‌خواهند مسیر اتوبوس را تغییر دهند.

راننده اتوبوس بدون هرگونه درگیری با مسافران اتوبوس، با اینکه رفتار مسافران را می‌بیند و صدای آنها را می‌شنود، مسیر خود را ادامه می‌دهد. تنها فایده درگیری راننده اتوبوس با مسافران این است که زمان و انرژی زیادی تلف می‌کند و علاوه بر اینکه از مسیر خود باز می‌ماند نمی‌تواند با همه مسافران مبارزه کند و مسافران دیگری در ایستگاه بعدی سوار می‌شوند. همچنین اگر راننده اتوبوس به حرف مسافران گوش دهد از مسیر اصلی حرکت خود منحرف می شود.

حال می خواهم هر روز که از خواب بیدار می شوید از خود این سوال را بپرسید: امروز چه کارهای کوچکی می توانم انجام دهم تا طبق ارزش هایم عمل کنم؟ آیا تعهد به انجام رفتاری طبق ارزش هایمان، بدون صرف زمان، انرژی و تلاشی نظام مند برای حذف یا کنترل افکار و احساسات ناخوشایند به “غنی تر” شدن زندگی تان کمک نمی کند؟ هنوز هم می خواهید در “همان جاده قدیمی” حرکت کنید؟

دکتر پیمان دوستی

درمان پذیرش و تعهد تلاش مستقیمی برای توقف و حذف افکار و احساسات ناخوشایند نمی کند، در عوض افراد را تشویق می کند که با تجارب شان ارتباطی متفاوت داشته باشند.

نویسنده: دکتر پیمان دوستی

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

تاریخچه درمان پذیرش و تعهد

برای دهه ها پژوهشگران حوزه روان شناسی برای گسترش علم و ایجاد مداخلات روان شناختی برای افرادی که می خواستند بر بیماری روانی غلبه کنند کار کردند. در نتیجه، بسیاری از مردم موفقیت قابل توجهی در مدیریت بسیاری از نگرانی ها کسب کردند که در نتیجه رفاه بیشتری را تجربه کردند.

با این حال هنوز هم جلوگیری از عود اختلال به عنوان مشکل بالقوه کسانی است که به دنبال دست یابی به سلامت روان می باشند. اخیرا درمان جدیدی به نام ACT با امید افزایش اثربخشی درمان های روانی در طولانی مدت توسعه یافته است.

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

درمان پذیرش و تعهد (ACT) بر پایه نظریه چهارچوب ارتباطی(RFT)، یعنی مکتبی که تحقیقات آن بر مبنای زبان و شناخت است پایه ریزی شده است. RFT بیان می کند که مهارت های منطقی ذهن انسان برای حل مسائل ممکن است در غلبه بر دردهای روانی بی تاثیر باشد.

بر اساس این فرض، درمان پذیرش و تعهد گسترش پیدا کرد. هدف، گسترش آموزش به مردم بود که اگرچه تجربه درد روانی طبیعی است، اما می توانیم یاد بگیریم که با تغییر روش فکر کردن به دردها سالم زندگی کنیم.

در اواخر دهه ۱۹۹۰، چند دفترچه راهنما استفاده از ACT برای انواع مختلف اختلالات روانی منتشر شد. درمان ذکر شده در این دفترچه ها در تحقیقات تجربی استفاده شده است و اثربخشی ACT را به عنوان درمانی مناسب برای سو مصرف مواد، سایکوز، اضطراب، افسردگی، درد مزمن و اختلالات خوردن تایید کردند.

تئوری ACT

تئوری ACT احساسات ناخواسته و نشانه ها را اختلال تعریف نمی کند، در عوض به افراد کمک می کند تا یک زندگی غنی و پویا را تجربه کنند. این غنی بودن به وسعت طیف تجارب انسانی و درد ناشی از برخی موقعیت ها می باشد.

پذیرش بدون قضاوت و فاقد تلاش برای تغییر افکاری که می آیند مهارتی است که از طریق تمرین های توجه آگاهی در داخل یا بیرون جلسات حاصل می شود. درمان پذیرش و تعهد تلاش مستقیمی برای توقف افکار و احساسات ناخواسته نمی کند (بر خلاف درمان شناختی و رفتاری سنتی CBT) در عوض افراد را تشویق می کند یک رابطه جدید و شفقت بار با تجاربشان برقرار سازند.

این تغییر می تواند مردم را از مشکلات تلاش برای کنترل تجارب خود آزاد کند و به آنها کمک کند مطابق با ارزش هایشان عمل کنند.

فرایندهای اصلی ACT

هدف نهایی درمان پذیرش و تعهد انعطاف پذیری روانی می باشد که به طور معمول بعد از اجرای فرایندها به دست می آید.

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

• نا امیدی خلاق شامل بررسی و برجستگی ناکارآمدی تلاش هایی است فرد در گذشته برای حل مشکل استفاده کرده است. ACT فرصتی را برای افراد ایجاد می کند که مطابق آنچه که برای آنها واقعا مهم است عمل کنند.
• پذیرش تجربه یک هیجان می تواند به عنوان فرایند یادگیری پذیرش طیف وسیعی از احساسات و عواطف آدمی باشد.
• انتخاب ارزش های زندگی، آنچه را که واقعا مهم است تعریف می کند و روشن می سازد که یک شخص چگونه می خواهد زندگی کند.
• متعهد شدن به انجام رفتارهایی که شخص را در مسیر ارزش هایش به حرکت در می آورد.

این فرایندها به هم پیوسته بوده و با یکدیگر در ارتباط هستند. همه فرایندهای معرفی شده از طریق تجربه مستقیم فرد در طول درمان مشخص می شود. انعطاف پذیری روانی به سادگی با “توانایی بودن در لحظه حال، گشودگی و انجام دادن آنچه که مهم است” تعریف می شود.

توجه آگاهی و ACT

توجه آگاهی توصیف کننده مفهوم تماس با لحظه حال به جای شناور شدن در حالت خلبان خودکار است. توجه آگاهی اجازه می دهد که شخص با خود مشاهده گرش(قسمتی که آگاه است اما از افکار مجزا می باشد) ارتباط برقرار کند. تکنیک های توجه آگاهی به افراد کمک می کند آگاهی شان نسبت به حواس پنج گانه و همچنین افکار و هیجانات شان بالا برود.

توجه آگاهی توانایی افراد را برای جدا شدن از افکارشان بالا می برد. درگیری با احساسات دردناک، امیال و موقعیت ها در ابتدا کاهش و درنهایت آنها پذیرفته می شوند. توانایی افراد برای پذیرش تجارب درونی و بیرونی که اتفاق می افتد به جای درگیری و اجتناب از آنها بالا می رود.

اگر شخصی فکر می کند که “شخص وحشتناکی است”، در عوض شخص باید بگوید که “فکری دارم که من شخص وحشتناکی هستم”. نتیجه این کار جدا شدن شخص از فکرش می باشد که موجب کاهش بار منفی آن می شود. وقتی که فرد تجربه هیجان های دردناکی چون اضطراب دارند، باید فضایی برای احساس اضطراب ایجاد کنند و به جای تلاش برای تشدید و یا کاهش آن اجازه دهند که این احساس در آنجا باقی بماند.

ارزش های روشن و ACT

ارزش ها به افراد کمک می کند تا مشخص کنند که چه چیزی واقعا مهم است، به بیان دیگر ارزش ها آنها را راهنمایی می کنند تا رفتار موثری انجام دهند. حرفه سلامت روان به طور کلی به افراد کمک می کند تا ارزش های انتخاب شده خود را بشناسند. ارزش ها اغلب به صورت قطب نمایی برای انجام رفتاری موثر عمل می کنند. ACT به افراد کمک می کند به طور همزمان با ارزش هایشان به طور غنی زندگی کنند.

دکتر پیمان دوستی

اگر ذهن شما نیز اندکی شبیه ذهن من باشد، زمانی که با فرد جدیدی برخورد می‌کنید در اولین نگاه بر اساس ظاهر و پوشش او را قضاوت می‌کنید. این موضوع به دلیل غیرعادی بودن ما نیست.

نویسنده: دکتر پیمان دوستی

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

به نحوه‌ای که ذهن ما طی سال‌ها تکامل پیداکرده و شکل‌گرفته است فکر کنید. یک‌گونه ضعیف که در مقابل حیوانات قوی‌تر از خود در این کره خاکی سال‌ها زندگی کرده و هم‌اکنون فرمانروای زمین شده است.

نیاکان ما همیشه در حال قضاوت کردن بوده‌اند. این مکان امن است یا نه؟ این حیوان خطرناک است یا نه؟ دوست است یا دشمن؟ و … . با تشکر از ذهن قضاوت گر ما که هم‌اکنون در این جایگاه هستیم؛ اما گاهی این ذهن قضاوت گر دردسرهایی هم برای ما ایجاد می‌کنند و افکار خود را واقعیت مطلق فرض می‌کنیم.

پس تعجبی نیست که ذهن ما امروزه به یک ماشین قضاوت گر تبدیل‌شده باشد، همان آمیختگی‌هایی (چسبیدگی) که در درمان پذیرش و تعهد (ACT) از آن سخن می‌گوییم. لباسی که می‌پوشیم، قضاوت‌هایی زیادی ازجمله شغل، جاه‌طلبی‌ها، هیجانات و گذراندن عادات ما را در نگاه دیگران ایجاد می‌کند.

كلينيك روانشناسي دكتر جنيفر ليترالي كتابي با موضوع روانشناسي لباس «ارتباط لباس شما با شما» در مورد اين پديده نوشته است. گاهی اوقات و نه الزاماً همیشه لباس پوشیدن ما نشان‌دهنده عادات رفتاری، انگیزه‌های درونی مثل هیجانات، تجارب و فرهنگ ما است؛ اما سؤال اصلی اینجاست که قضاوت‌های ما بر اساس پوشش افراد تا چه اندازه برای ما کارایی دارد؟

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

اجازه دهید نگاهی به فرایند آمیختگی (چسبیدگی) و گسلش در درمان پذیرش و تعهد بیندازیم. آمیختگی (چسبیدگی) یعنی، ما به افکار خود چسبیده‌ایم، آن‌ها را واقعیت مطلق فرض می‌کنیم و احساس می‌کنیم همه‌چیز را درباره آن می‌دانیم. حال بر اساس واقعی پنداشتن معانی کلامی و افکارمان، عکس‌العمل نشان می‌دهیم.

گسلش یعنی جدا شدن از افکارمان، فاصله گرفتن از برخی از آن‌ها، به عقب برگشتن و تماشای افکار بدون قضاوت به‌جای اینکه به آن‌ها بچسبیم. گسلش شامل «یک گام به عقب رفتن» در ذهن است: مثل‌اینکه به داستانی که ذهن ما برایمان می‏گوید، گوش دهیم اما مجذوبش نشویم. در حالت آمیختگی (چسبیدگی)، در افکار خود گم می‏شوید، دودی از قضاوت‌ها جلوی دیدتان را می‌گیرد و زندگی (دنیا، همسر یا شخصی که ملاقات می‌کنید) را به‌سختی، محدود و تیره با کوله باری از قضاوت‌ها می‌بینید.

در حالت گسلش، می‌توانید گامی به عقب بردارید، افکار خود را تماشا کنید و حالا انتخاب کنید که چگونه به آن‌ها پاسخ دهید.
ممکن است بگوید، اگر این قضاوت‌ها درست باشند چی؟ باید بگویم، ما از هیچ درست و غلطی صحبت نمی‌کنیم، بلکه از کارایی صحبت می‌کنیم.
چسبیدن به افکار، قضاوت‌ها و تعصبات، چه کمکی به ما برای داشتن یک زندگی ارزشمند می‌کند؟ نیازی نیست حرف‌هایم را چون من می‌گویم باور کنید.

دانلود ویدیو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت)

نگاهی به تجربیات خودتان بیندازید، زمانی که به افکار خود چسبیده‌اید و اسیر آن می‌شوید تا چه اندازه از ادامه کارهایی که می‌توانستید انجام دهید و انجام دادن آن‌ها مهم است بازمی‌مانید؟
ذهن مانند ماهی گیری است که در طول روز بارها طعمه‌اش را که شامل خود قضاوت گری‌ها، قضاوت‌هایی در خصوص همسرمان و یا دیگران است را برای ما پرتاب می‌کند.
هیچ اجباری برای نچسبیدن به افکار وجود ندارد، بلکه انتخاب با ماست که این طعمه را واقعیت مطلق فرض کنیم، به آن بچسبیم و از ادامه یک زندگی ارزشمند فاصله بگیریم، یا اینکه طعمه را نگاه کنیم و بگوییم: «آها! این یک طعمه قدیمی است، قبلاً هم آن را دیده‌ام» و به ادامه زندگی ارزشمندمان ادامه دهیم.

دکتر پیمان دوستی

اگر صاحب یک خانه هستید، هزینه‌های تعمیر، نگهداری، قبض برق و گاز را هم پذیرفته اید؛ اگر یک کودک دارید، پوشک کثیف و بی‌خوابی شبانه را هم قبول کرده‌اید؛ و اگر رابطه ای صمیمی دارید، به­طور طبیعی مقدار مشخصی از درد و استرس را هم تضمین کرده‌اید.

منبع: دوستی، پیمان. (۱۳۹۵). چرا درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؟. روان بنه. شماره ۵٫ سال اول.

دانلود ویدئو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

این‌ یکی از حقایق ناخوشایند انسان بودن است، هر مسیری که در آن قدم می گذارید، مقداری درد به همراه دارد. زندگی با درد عجین است و آدمی با اجتناب و پرهیز از این درد، نمی تواند به تمایلاتش نزدیک شود. ما نمی توانیم هم درد نکشیم و هم به خواسته هایمان نزدیک شویم. در ادبیات عرفانی ما، تجربه کردن درد روان شناختی، همواره فضیلت دانسته شده است(درد عشقی کشیده ام که مپرس / زهر هجری چشیده ام که مپرس).

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد[۱]، بین درد[۲] و رنج[۳] تفاوت قائل می شود. درد در زندگی ما اجتناب ناپذیر است، حال تلاش ما برای گریز از این درد، ما را دچار رنج می کند که انفعال را به همراه دارد. افزایش اجتناب از درد، همراه با ناتوانی ما در کاهش پریشانی در دراز مدت و حتی کوتاه مدت منجر به دوری روز افزون از زندگی با معنا، هدفمند و پرشور می شود. اساسا مانند این است که از دست دادن عزیزان ما اجتناب ناپذیر و دردناک است. حال تلاش بیهوده ما برای اجتناب از درد حاصل، و اندوه بیش از حد ناشی از عدم موفقیت ما برای بازگرداندن فرد از دست رفته، رنج را به همراه دارد و مانع ادامه زندگی هدفمند و معنا دار ما می شود.

ما از دوران کودکی انواع شیوه های کنترل کردن را می آموزیم، مانند کودکی که سعی دارد با گریه کردن کنترل شرایط بیرونی را به دست بگیرد. حال اگر واقعیت  با خواسته های ما همخوان نباشد، چه اتفاقی می افتد؟ به رویدادهایی که تحت کنترل مستقیم شما نیستند توجه کنید: برای مثال، آب و هوا در کنترل مستقیم شما نیست، اما اینکه در شرایط مختلف آب و هوایی چه بپوشید، تحت کنترل مستقیم شماست. ترافیک در کنترل شما نیست، اما نوع رانندگی شما در شرایط ترافیکی در کنترل شماست.

انتظار بر این است که هرچه پذیرش[۴] و رفتار همسو با ارزشها[۵] (عمیق‌ترین خواسته‌های قلبی، برای کسی که می‌خواهید باشید و آنچه می‌خواهید برای داشتنش در زندگی تلاش کنید)، بیشتر و ماندگار تر باشد، تغییر بادوام تری حاصل می شود. پذیرش برای اینکه همواره فرایند مفیدی باشد، اصولا باید شامل تمایل به تجربه هر میزان از پریشانی در راستای رسیدن به ارزش هایمان باشد. بدین منظور از راهبردهای نا امیدی سازنده استفاده می شود تا به درمانجویان کمک شود، نگرش خود به تغییر را اصلاح کنند. نا امیدی سازنده در مدل پذیرش و تعهد، درصدد برجسته کردن نا کارآمدی راهبردهایی است که فرد تا به حال، برای کنترل کردن شرایط استفاده کرده است(در نا امیدی بسی امید است).

               به‌طور جالب‌توجهی، اگرچه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اساس آخرین مطالعات در روانشناسی رفتاری است اما تا حدی، به بسیاری از سنت‌های کهن شرقی شبیه است. در این مدل، تمام وقت سر و کار ما با داستان ها و استعاره ها است. این داستان ها و استعاره ها، به مراجعان جهت درک هرچه بهتر مفاهیم کمک می کنند. همچنین ما می توانیم، به جای استفاده از استعاره های رایج درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، از اشعار و تمثیل های رایج در فرهنگ و ادبیات پارسی استفاده کنیم.

               درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، امید واقع‌بینانه‌ای به مراجعان می‌دهد، اما وعده‌های بیش‌ازحد نمی‌دهد و انتظارات نادرست را بالا نمی‌برد. در این مدل، فرض بر این است که بخش قابل توجهی از درد روان شناختی، جز به هنجار تجربه انسانی است. هدف درمان پذیرش و تعهد، تغییر شکل یا فراوانی افکار و احساسات آزارنده نیست؛ بلکه هدف اصلی آن تقویت انعطاف پذیری روان شناختی[۶] است.

               بر اساس تحقیقات علمی، روشن است که هر چه سطح انعطاف‌پذیری روان‌شناختی بالاتر باشد، کیفیت زندگی هم بیشتر می‌شود. پس درواقع این واژه به چه معناست؟ خب، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی، توانایی سازگاری با یک وضعیت، با ذهن باز، آگاهی و تمرکز است که شما را برای انجام اقدام مؤثر با ارزش‌ها هدایت می‌کند. به نظر گیج‌کننده است؟ اجازه بدهید تا این بحث را بازکنم. دو مؤلفه کلیدی در انعطاف‌پذیری روان‌شناختی وجود دارد :

1. حالت ذهنی که معمولاً به عنوان “ذهن آگاهی[۷] ” شناخته می شود. ذهن آگاهی، شما را قادر می‌سازد:
   • تا از تجربه‌های اینجا و حال خود به‌طور کامل آگاه باشید؛
   • با نگرش باز و کنجکاوی حواستان به کاری که انجام می‌دهید باشد؛
   • تا تأثیر افکار و احساسات دردناک را کاهش دهید.

2. توانایی انجام عمل مؤثر یا به ‌عبارت‌دیگر:
   • اقدامی آگاهانه و عمدی؛
   • با انگیزه، هدایت‌شده، و الهام گرفته از ارزش‌های اصلی؛
   • که انعطاف‌پذیر بوده، و با وضعیت موجود سازگار است.

به عبارت ساده‌تر، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی توانایی در حال بودن و انجام دادن عمل متعهدانه[۸] ، برای انجام دادن آنچه در مسیر ارزشتان مهم است، تعریف می‌شود. در این درمان، کشف می‌کنید که چگونه باورها و نگرش‌های بیهوده را در مورد رویدادهای ناخوشایند نادیده بگیرید و به سوی زندگی هدفمندانه ای قدم بگذارید.

چشم ها را باید شست

 جور دیگر باید دید

واژه ها را باید شست

واژه باید خود باد

واژه باید خود باران باشد

دکتر پیمان دوستی

یک بعدازظهر آفتابی در پارک است. دخترکی جیغ کشان با دوچرخه ‏اش از تپه پایین می‏آید. فرمان دوچرخه را رها کرده است، دستانش را در هوا گرفته و فریاد می‏زند” به من نگاه کن! به من نگاه کن!”. مادرش با لبخند او را می‏نگرد.

یک زوج جوان بر سر یک میز، عاشقانه نشسته اند مرد می‏گوید”توچشمان فوق العاده‌ای داری” و دستان دختر را می‏گیرد.

دختر  می‏گوید “واقعاً”؟

دانلود ویدئو کارگاه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

او سرش را تکان می‌دهد. همان‌طور که آنها رویاگونه به هم چشم دوخته اند، تمام کسانی که در رستوران هستند به آنها نگاه می‌کنند.

هدیه ای به نام توجه کامل:

برای دیگران بسیار خوشایند است که توجه کاملتان را به آنها بدهید. وقتی کسی را مرکز توجه خود قرار می‌دهید، احساس می‌کند مهم است و شما به او خیلی توجه دارید. بر عکس این اتفاق هم صادق است. وقتی کسی واقعاً با شما مهربان است، وقتی علایق مشترک دارید احساستان بسیار خوب است، اینطور نیست؟

اکنون به کسی که واقعاً تحسینش می‌کنید فکر کنید. بازیگر مورد علاقه­تان، ورزشکار، نویسنده،  خواننده یا رهبر یک جامعه، کسی که شما در تخیلات خود دوست دارید او را ملاقات کنید. حالا فرض کنید آن شخص ناگهان وارد اتاق شما شود. آیا تمام توجه‌تان را به او می‏دهید؟ قطعاً! “در او غرق میشوید” توجه می‏کنید چه پوشیده است، چگونه به نظر میرسد، چه کار می‏کند. با علاقۀ بسیار به سخنانش گوش می‏دهید. به حالت چهرۀ او دقت می‏کنید، به لحن صدایش توجه می‏کنید. مشتاق هستید که عقایدش را بدانید. با احتیاط به آنچه می‏گوید واکنش نشان می‏دهید و اگر یک سری ویژگی‏های عجیب داشته باشد مسلماً آنها را قضاوت نمی‏کنید؛ آن را به عنوان یک ویژگی غیرعادی می‏پذیرید؛ و قطعاً در مورد آن ویژگی ناراحت نمی‏شوید. گاهی ما در حضور کسانی که آنها را تحسین می‏کنیم احساس اضطراب و نگرانی داریم، ولی به منظور گذراندن وقت بیشتر با این آدمها برای آن احساسات فضاگشایی می‏کنیم.

 در این سناریو شما توجه کامل‌تان را بذل می‏کنید، برای تجربه‌ها کنجکاو و گشوده هستید. در این لحظات شما احساس ارتباط عمیقی می‏کنید، به جای آنکه به ذهن خود بروید، کاملاً از آنچه در حال رخ دادن است آگاه هستید. مقصود من از پیوند خوردن این است.

در اوایل ارتباطتان، شما و همسرتان کاملاً مراقب هم هستید کنجکاو و “حضور” دارید ولی در طول زمان این جادو از بین می‏رود. غیرعادی نیست. برای همه اتفاق می‏افتد؛ زیرا ذهن شما یک نقاشی ازهمسرتان می‏کشد و آن نقاشی را جایگزین او می‏کند؛ اما نقاشی ثابت است و تغییر نمی‏کند و بعد از مدتی، شما تمام جزییات آن را می‏دانید. شما میلیون‌ها بار آن را دیده‌اید و دیگر به نظرتان شاهکار نمی‏آید؛ بنابراین در نهایت علاقه خود را از دست می‏دهید، قدر آن را می‏دانید ولی دیگر شما را نمی‏فریبد و بدین گونه ذره ذره به خستگی می‏رسید. گاهی از بازرسی او دست می‏کشید؛ اما با گذر زمان، نقص بیش‌تری در او می‏یابید. اگر به این عمل ادامه دهید به کراهت از نقاشی منجر می‏شود و برای روزهایی که به آن نگاه می‏کردید تأسف می‏خورید.

 بسیاری از روابط این راه­ها را طی کرده­اند. از شیفتگی تا تحقیر؛ اما نباید این‌طور باشد اگر این راهی است که در آن قرار دارید، شما باید سریعاً با توجه­آگاهی تغییر مسیر بدهید. به جای تمرکز بر تنفس‌تان بر همسرتان تمرکز کنید. کاملاً مشغول او شوید. به صورت، لب ها، چشم ها، ژست و اعمالش تمرکز کنید. به لحن صدایش ونحوۀ استفاده از کلمات توجه کنید. کاملاً در مورد احساسات و افکارش کنجکاو باشید. توجه کنید دنیا را چگونه می‏بینید. همسرتان اکنون لنگر شما می‌شود. وقتی غرق در افکارتان می‏شوید، مسیر توجه خود را تغییر دهید و حواستان را به همسرتان معطوف می‏کنید.

توجه­آگاهی به شما کمک می‏کند فرد را از نقاشی جدا کنید، متوجه می‏شوید در این انسان، عمق بیشتری نسبت به نقاشی ثابت وجود دارد. متوجه می‏شوید که نقاشی او یک کاریکاتور است. چند سمبل از فرد که به صورت نقاشی درآمده است. با دقت به نقاشی نگاه کنید. متوجه می‏شوید تنها یک لایه رنگ بر روی پارچه است؛ اما به فرد واقعی نگاه کنید و ببینید که چقدر او متفاوت است. شما عمل، زندگی و مفهوم را می­یابید.

کلمه “”engage از دو قست فرانسوی تشکیل شده “en” به معنای “ساختن” و “gage” به معنای “عهد و پیمان”. زمانی که شما با همسرتان پیوند می‏خورید، عهد، دوستی، توجه و احترام می‏بندید. ورای کلمه‏ ها شما این پیام را میفرستید که: که من به تو احترام می‏گذارم برایم مهم هستی و همیشه با تو هستم.

پیوند خوردن با همسرتان ممکن است سخت باشد. ذهن‌تان سعی می‏کند حواس شما را پرت کند. داستان پشت داستان برایتان می‏فرستد به امید آنکه شاید شما گرفتار یکی از آن‏ها بشوید، گاهی موفق می‏شود؛ اما شما می‏توانید در رها سازی، بهتر و بهتر عمل کنید. ممکن است احساسات دردناکی مانند خشم و رنجش را به عنوان مانع پیش رو داشته باشید.

یک مانع دیگر؛ حالت پاسخ‌خودکار است(همراهی کردن احساسات بدون توجه به اینکه چه چیزی واقعاً مهم است)؛ اما شما می‏توانید در ارتباط برقرار کردن با قلبتان و عمل مبتنی بر ارزشهایتان روز به روز بهتر شوید.