تهران- ایرنا- انتشار اخبار تلخ از جمله جزئیات دقیق و کامل شیوه یک جنایت و پوشش وسیع آن از سوی رسانه‌ها، به گفته روانشناسان می تواند پیامدهای بلندمدتی برای جامعه داشته باشد؛ به گونه‌ای که به تدریج شاهد اتفاق‌های خشونت باری باشیم که افراد از طریق رسانه آموخته‌اند.
دکتر پیمان دوستی روانشناس روز یکشنبه ۲ خرداد ۱۴۰۰ در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا با واکاوی این رویه از سوی برخی رسانه ها در خصوص تبعات پرداختن به اخبار جنایات توضیح داد: انتشار بیش از حد و ورود به جزئیات خبرهای تلخ از جمله جنایت، پیامدهای جدی و بلندمدتی در جامعه دارد؛ یکی از این پیامدها، “حساسیت زدایی جامعه” نسبت به وقایع این چنینی است و به تدریج اتفاق هایی از این دست، عادی تلقی می شوند.
وی اظهار داشت: چند روزی است که خبر یک قتل هولناک، تیتر اول بسیاری از خبرگزاری ها شده است. در این میان گاه اخباری توام با برخی ابهامات منتشر می شود. صرف نظر از اینکه اصل ماجرا چه بوده و وظیفه کشف اصل ماجرا بر عهده مقام های نظامی و قضایی است اما پخش این خبر با جزئیات کامل ممکن است آثار روانی را در جامعه به جای بگذارد.
این روانشناس اضافه کرد: ترس، دلهره، اضطراب و نشخوار ذهنی، از بدیهی ترین آثاری است که به سرعت ایجاد می شوند. با این حال، پخش این اخبار با پوششی وسیع به همراه جزئیات دقیق و کامل از شیوه قتل، پیامدهای بلند مدتی هم دارد.
دوستی تاکید کرد: از سوی دیگر اثرات در معرض محتوای خشونت بار رسانه ها قرار گرفتن، دیرپا و مهم هستند و برخی یافته های روانشناسی اجتماعی گواه از این دارد که سالانه افرادی قربانی خشونت هایی می شوند که از طریق رسانه ها آموخته اند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: همچنین یافته ها حاکی از آن است که در معرض مکرر قرار گرفتن محتوای خشونت بار رسانه ها، با پرخاشگرتر شدن افراد در ارتباط است و این امر در طولانی مدت می تواند بر کل جامعه اثرگذار باشد.
استرس پس از سانحه با انتشار جزئیات جنایات
دوستی با بیان اینکه یکی دیگر از آثار سوء انتشار جزئیات چنین قتل هایی در جامعه منجر به بروز اختلال استرس پس از سانحه می شود، گفت: هر چند در ملاک های تشخیصی این اختلال عنوان شده که فرد باید خود مستقیما رویداد آسیب زا را تجربه کند یا شاهد آن باشد اما برخی از تحقیقات نشان می دهند، مشاهده رویداد آسیب زا با جزئیاتی دقیق از طریق رسانه، در صورتی که فرد قربانی به نوعی با مشاهده گر محتوای رسانه در ارتباط باشد، می تواند علائم اختلال استرس پس از سانحه را پدیدار کند.
این روانشناس با اشاره به انتشار جزئیات قتل بابک خرمدین “کارگردان و استاد دانشگاه” در این روزها اظهار داشت: این بدان معنی است که چنانچه قربانی مدرس دانشگاه باشد، پخش جزئیات شیوه قربانی شدن می تواند برای همکاران یا دانشجویان او با علائم اختلال استرس پس از سانحه در ارتباط باشد. به خصوص اگر مشاهده کننده بین خود و قربانی شباهت های فرضی یا واقعی نیز، استنباط کند.
فرهنگ غلط افتخار به جنایت
وی در بخش دیگری از صحبت هایش در خصوص علل وقوع چنین جنایت هولناکی تاکید کرد: در روان شناسی اجتماعی مفهومی به نام “فرهنگ افتخار” وجود دارد. این مفهوم به این موضوع اشاره می کند که یک فرد ممکن است به خیال خود برای حفظ شرافت شخصی مبتنی بر ایدئولوژی اش، دست به پرخاشگری بزند.
دوستی اضافه کرد: اما گاه دامنه این پرخاشگری ممکن است تا حد اعلای آن مانند گرفتن جان یک انسان دیگر به شکلی فجیع نیز پیش برود.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: در برخی موارد، فرزندکشی، قتل های ناموسی یا دیگر موارد خشونت بار مشابه، از پیامدهای دردناک فرهنگ افتخار است.
دوستی خاطرنشان کرد: در واقع، فردی که بر اساس فرهنگ افتخار دست به پرخاشگری از هر نوعی می زند، رفتار خود را موجب سربلندی می داند و بابت آن احساس پشیمانی نمی کند.
با این حال، این موضوع تنها یکی از علل دست زدن به چنین رفتارهایی است و برخی اختلالات روان شناختی مانند روان پریشی یا اختلالات شخصیت هم می تواند در برخی موارد (نه همیشه) با چنین رفتارهای خشونت باری همراه باشد.
از: فاطمه شیری
