اختلال هایی که رفتارهای منحرف محسوب نمی شوند و دیگران را قربانی نمی کنند. اصطلاح نابهنجاری جنسی به نا بهنجاری در پاسخدهی و واکنشهای جنسی فرد اشاره دارد.
ویژگیهای کژکاریهای جنسی:
کژکاریهای جنسی توسط فرد، معمولا بر حسب روابط صمیمی و تقریبا همیشه در بستر انتظارات و ارزشهای فرهنگی درباره آنچه عملکرد جنسی بهنجار را تشکیل می دهد، تعریف می شود. نمی توان گفت چه نوع فعالیت جنسی ای درست است؛ آنچه را که یک نفر کژکار می داند، دیگری شاید سالم و بهنجار بداند. گاهی افراد خود را مبتلا به کژکاریهای جنسی می دانند بدون اینکه بدانند رفتارشان تا چه اندازه ای در دامنه رفتار بهنجار قرار دارد.
باید به خاطر بسپارید که آیا فرد در مورد رفتارش احساس پریشانی می کند یا نه؟ گاهی کژکاریهای جنسی، علایم یا نشانه های مشکلاتی در زندگی فرد هستند که مستقیما به مسایل جنسی ربط ندارند. برای مثال کسی که از استرسهای مربوط به شغل یا مسایل خانوادگی خیلی ناراحت است، امکان دارد به مشکلات عملکرد جنسی مبتلا شود.
برخی از مشکلات جنسی با مسایلی در چهارچوب رابطه ای خاص یا تجربیاتی در گذشته فرد ارتباط آشکاری دارند. برای مشخص کردن کژکاری به چند تمیز باید اشاره کرد : اولا، آیا کژکاری جنسی ناشی از عامل روانی، مانند افسردگی یا مشکلات رابطه است یا به علت ترکیب عوامل روانی و عوامل جسمانی، نظیر بیماری یا مصرف مواد است. ثانیا، کژکاریهای جنسی دایمی، اکتسابی، موقعیتی و فراگیر را متمایز کنند.
کژکاریهای دایمی از هنگام شروع فعالیت جنسی وجود داشته است، کژکاری اکتسابی بعد از یک دوره فعالیت طبیعی به وجود آمده است، کژکاریهای موقعیتی فقط در اثر انواع خاصی از تحریک جنسی، موقعیتها یا شریکان جنسی روی می دهد در حالی که کژکاریهای فراگیر محدودیت ندارند.
مسترز و جانسون در پژوهشی فهمیدند که بین ارگاسمهای مهبلی و کلیتوریسی تفاوت فیزیولوژیکی وجود ندارد. انتقادی که از تحقیقات آنها می شود این است که موقعیت آزمایشگاهی آنها خیلی مصنوعی بود و نمی تواند شاخص معتبری برای فعالیت جنسی در موقعیت های طبیعی باشد. انتقاد دیگر به گزینشی بودن نمونه آنها مربوط می شود.
مسترز و جانسون چهار مرحله چرخه پاسخ جنسی را مشخص کرده اند: انگیختگی (Arousal)، فلات (Plateau)، ارگاسم(orgasm)، و رفع (resolution). در مرحله انگیختگی، میل جنسی فرد افزایش می یابد و بدن برای آمیزش جنسی آماده می شود ( لیز شدن مهبل در زن، نعوظ آلت در مرد). تهیج جنسی در مرحله فلات ادامه می یابد و در مدت ارگاسم ( اوج لذت جنسی)، فرد انقباضهای عضلانی را در ناحیه تناسلی تجربه می کند که با احساس شدید لذت همراه است. مرحله رفع، دوره برگشت به حالت فیزیولوژیکی عادی است. با این حال هر بار آمیزش جنسی همه مراحل را شامل نمی شود.
برخی افراد مبتلا به کژکاریهای جنسی، میل جنسی کمی دارند یا هیچ میلی ندارند؛ برخی دیگر، در مرحله خاصی از انگیختگی جنسی تاخیر دارد یا اصلا برانگیخته نمی شوند. بعضی ها شدیدا برانگیخته می شوند اما قادر نیستند ارگاسم را تجربه کنند. برخی از افراد خیلی سریع مراحل انگیختگی تا ارگاسم را طی می کنند. در برخی موارد شریک جنسی فرد از آنچه به نظر می رسد انحراف غیر قابل قبول از فعالیت جنسی مطلوب است، ناراحت می شود. سایر کژکاریهای جنسی از تجربه درد به جای لذت بردن در مدت آمیزش جنسی حاصل می شوند. کژکاریهای جنسی، نشانه های مستمر و مکرر دارند.
گاهی مسایل روانی دیگری مبنای مشکلات جنسی هستند. برای مثال میل کم جنسی در فرد افسرده دلیلی برای تشخیص کژکاری جنسی نیست بلکه بخشی از افسردگی است.
کژکاریهای جنسی می توانند مبنای جسمانی و روانی داشته باشند و اغلب بین عوامل جسمانی و روانی تعامل وجود دارد. گاهی افراد از این موضوع غافل می شوند که تمام مشکلات مربوط به عوامل هیجانی نمی باشد و مشکل جنسی می تواند با بیماری جسمانی، دارو، و سلامت عمومی ارتباط داشته باشد . برای مثال بیماری دیابت موجب مشکلات نعوضی در مردان می شود.
مشکلات جنسی می توانند کاملا به طور بی آزاری شروع شوند، اما بعدا به علت نگرانی از این مشکل، به مسئله جدی تری تبدیل شوند. این فرایند می تواند به سرعت تبدیل به کژکاری شود. تجربه ای که طی آن فرد احساس می کند هنگام فعالیت جنسی بیش از حد خودآگاه است، طوری که انگار عملکرد خود را هنگام آمیزش جنسی ارزیابی و کنترل می کند، اصطلاح نظاره گری Spectatoring را به کار برند.
اختلال میل جنسی کم کار (hypoactive sexual desire disorder) :
فرد مبتلا به طرز غیر عادی، علاقه کمی به فعالیت جنسی دارد. نه در جستجوی روابط جنسی است، نه آنها را تصور می کند و نه اینکه دوست دارد زندگی جنسی فعالی داشته باشد. پریشانی مرتبط با این اختلال معمولا در حیطه روابط صمیمی است. این اختلال ممکن است در کلیه حالتهای بالقوه جنسی یا موقعیتی در چارچوب رابطه خاصی روی دهد. به احتمال زیاد افراد در نتیجه سایر مشکلات روانی، نظیر افسردگی، آسیب جنسی قبلی، تصویر بدن ناگوار یا عزت نفس پایین، خصومت میان فردی، یا کشمکش های قدرت در رابطه، به این اختلال دچار شوند. برای مثال مردی که کنترل انزال ندارد، ممکن است به علت شرمندگی و نگرانی از این مشکل، علاقه خود را به آمیزش جنسی از دست بدهد. افراد مبتلا به شکلهای دائمی از آغاز بلوغ هیچ علاقه ای به مسایل جنسی ندارند که این نوع کمتر شایع است.
ویژگیهای تشخیصی اختلال میل جنسی کم کار:
- افراد مبتلا با درنظر گرفتن عواملی چون سن و شرایط زندگی که بر عملکرد جنسی تاثیر می گذارند، در مورد فعالیت جنسی به طور مستمر یا مکرر، کمبود خیالپردازی و میل جنسی دارند.
- این اختلال موجب پریشانی یا مشکلات میان فردی قابل ملاحظه ای می شود.
- با بیماری جسمانی، یا مصرف مواد توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی، و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی جسمانی باشد.
اختلال بیزاری جنسی (Sexual aversion disorder) :
با بیزاری فعال و اجتناب از تماس تناسلی با شریک جنسی مشخص می شود که پریشانی شخصی یا مشکلات میان فردی به بار می آورد. چنین فردی ممکن است به مسایل جنسی علاقه داشته باشد و از خیالپردازیهای جنسی لذت ببرد، اما از فکر اینکه با کسی فعالیت جنسی داشته باشد منزجر است.
این واکنش در برخی فراگیر است و آنها از کلیه رفتارهای صمیمانه جنسی ، از جمله بوسیدن و بغل کردن بیزارند. در برخی دیگر این بیزاری به جنبه های خاصی از مسایل میان فردی مانند، دخول مهبلی یا بوی اندام تناسلی محدود می شود. واکنشها از اضطراب ملایم تا حملات وحشتزدگی نوسان دارند. افراد مبتلا از انزجاری که نسبت رفتار جنسی احساس می کنند ناراحت هستند و احساس می کنند تنها و نسبت به برقرار کردن روابط صمیمانه مقاوم هستند. اگر آنها از قبل رابطه نزدیکی برقرار کرده باشند، به علت واکنش آشفته ای که به تصور آمیزش جنسی نشان می دهند، معمولا با همسر خود اختلاف پیدا می کنند.
مسترز و جانسون چهار علت را برای این اختلال مشخص کرده اند: الف) نگرشهای شدیدا منفی والدین در مورد مسایل جنسی ب) سابقه آسیب جنسی مانند تجاوز جنسی یا زنا با محارم، ج) وارد کردن فشار جنسی مداوم توسط همسر در رابطه ای دراز مدت و د) سردرگمی هویت جنسی در مردان. در حالت عادی فرد فقط سالی یک یا دو بار فعالیت جنسی دارد که می تواند در رابطه تک همسری بلند مدت، مایه نگرانی باشد.
ویژگیهای تشخیص اختلال بیزاری جنسی:
- افراد مبتلا از تماس تناسلی با شریک جنسی، بیزاری شدید و مکرر دارند و از آن اجتناب می ورزند.
- این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی قابل ملاحظه ای به بار می آورد.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
اختلال انگیختگی جنسی در زن (Sexual arousal disorder) :
زن مبتلا به طور مداوم یا مکرر قادر نیست به فعالیت جنسی پاسخ برانگیختگی جنسی لیز شدن و تورم مهبل برسد یا آن را حفظ کند. نتیجه آن پریشانی شخصی یا مشکل میان فردی با همسر است. میل به فعالیت جنسی همچنان وجود دارد، و برخی زنان مبتلا مخصوصا زمانی که کلیتوریس آنها عمیقا تحریک شود، مثلا با یک ویبراتور می توانند ارگاسم داشته باشند. اما هنگام آمیزش جنسی عادی، بدن آنها بدون واکنش می شود و واکنش فیزیولوژیکی طبیعی تورم و لیز شدن مهبل را تجربه نمی کنند. در نتیجه، دخول آلت مردی ممکن است موجب ناراحتی زیاد و احتمالا درد شود.
ویژگیهای تشخیص اختلال انگیختگی جنسی در زن:
- زنان مبتلا به این اختلال، به طور مکرر یا مداوم قادر نیستند از طریق فعالیت جنسی یا به هنگام این فعالیت به لیز شدم و تورم کافی مهبل برسند یا آن را حفظ کنند.
- این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی زیادی به بار می آورد.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
اختلال نعوضی در مرد (male erectile disorder)
عبارت است از ناکامی محدود یا کامل و مکرر در رسیدن به نعوظ یا حفظ کردن آن در مدت فعالیت جنسی، که باعث می شود مرد احساس پریشانی کند یا در روابط صمیمی خود با مشکلات میان فردی مواجه شود. مردان مبتلا به مسایل جنسی علاقه دارند. برخی می توانند با آلت تناسلی شل و آویخته انزال کنند، اما میزان لذت آنها کمتر است. این اختلال موجب پریشانی هیجانی و شرمندگی می شود و ممکن است فرد کلا از آمیزش جنسی با همسر خودداری کند. برخی مردان از همان آغاز مواجهه جنسی دچار این مشکل می شوند؛ مردان دیگر، می توانند به نعوظ برسند، اما وقتی میخواهند اقدام به دخول کنند، یا لحظه ای بعد از آن، نعوظ را از دست می دهند.
مردان مبتلا هنگام استمنا مشکل نعوظی ندارند. این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، و فراگیر یا منحصر به یک شریک جنسی باشد. در ۱۵ تا ۳۰ درصد مردان مبتلا این مشکل به مرور زمان برطرف می شود، که علت برطرف شدن آن معمولا در شدت یا کیفیت رابطه است.
ویژگیهای تشخیصی اختلال نعوضی در مرد:
- مردان مبتلا، به طور مستمر یا مکرر، به ناتوانی در رسیدن به نعوظ کافی یا حفظ کردن آن تا پایان فعالیت جنسی دچار می شوند.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
اختلال ارگاسمی در زن (femal orgasmic disorder)
ناتوانی در رسیدن به ارگاسم یا تاخیر ناراحت کننده در دستیابی به ارگاسم را گویند. برخی زنان در تمام موقعیتها نمی توانند به ارگاسم برسند؛ برای برخی دیگر، این مشکل موقعیتی است. آنها ممکن است بتوانند به وسلیه خود تحریکی یا به کمک شریک جنسی ای که به رفتارهای جنسی غیر از آمیزش می پردازد به ارگاسم برسند.
ارگاسم در زنان دامنه ای از تجربیات را در بر می گیرد. تعدا کمی از زنان می توانند صرفا با پرداختن به خیالپردازیهای شهوانی، تحریک پستانها، یا بوسیدن به ارگاسم برسند. بعد از آن ۲۰ تا ۳۰ درصد زنانی قرار دارند که می توانند از طریق فقط آمیزش جنسی، بدون تحریک مستقیم کلیتوریس به ارگاسم برسند. برخی زنان می توانند در مدت آمیزش جنسی به ارگاسم برسند اما فقط در صورتی که با تحریک دستی کلیتوریس کمک شده باشد. در رده بعدی زنانی قرار دارند که نمی توانند با شریک جنسی به ارگاسم دست یابند، اما می توانند خود را تا رسیدن به ارگاسم تحریک کنند. در نهایت ۸ درصد زنانی هستند که هرگز ارگاسم نداشته اند. اغلب دو گروه آخر را مبتلا به کژکاری جنسی می دانند.
ویژگیهای تشخیص اختلال ارگاسمی در زنان:
زنان مبتلا بعد از مرحله طبیعی برانگیختگی جنسی، به طور مستمر یا مکرر در رسیدن به ارگاسم تاخیر دارند یا اصلا به ارگاسم نمی رسند. با در نظر گرفتن تنوع زیاد در نوع و شدت تحریک که ارگاسم را در زنان راه می اندازد، این تشخیص فقط مناسب مواردی است که در آنها، قابلیت ارگاسم زن با توجه به سن او، تجربه جنسی، و کفایت تحریک جنسی کمتر از حد معقول باشد.
- این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی زیادی به بار می آورد.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
اختلال ارگاسمی در مرد
بیانگر مشکل خاصی در ارگاسم است. این اختلال می تواند فراگیر یا موقعیتی باشد. مردان مبتلا به اختلال ارگاسمی فراگیر، در هر موقعیتی نمی توانند به ارگاسم برسند، درحالی که مردان مبتلا به اختلال ارگاسمی موقعیتی، در موقعیتهای خاص مانند آمیزش جنسی، اما نه در مدت استمنا، مشکل دارند. آنها ممکن است در مدت آمیزش کاملا برانگیخته شوند اما نمی توانند با شریک جنسی خود به ارگاسم برسند.
این اختلال از تاخیرهای موقعیتی خفیف در انزال تا ناتوانی کامل در رسیدن به ارگاسم نوسان دارد. گروهی از مردان قبل از انزال کردن مدت زیادی طول می دهند. گروهی از مردان برای رسیدن به ارگاسم، به تحریک اضافی نیاز دارند. آنها فقط در صورتی ممکن است به ارگاسم برسند که به صورت دهانی یا دستی تحریک شده باشند. در رده بعدی مردانی قرار دارند که فقط به هنگام استمنا می توانند به ارگاسم برسند. و در نهایت مردانی که صرف نظر از شرایط، غیر ممکن است به ارگاسم برسند. در هریک از این موارد، نگرانی مرد در مورد این مشکل یا مشکلات میان فردی ای که در روابط نزدیک اش پدید می آیند، پریشانی روانی به بار می آورند.
ویژگیهای تشخیص اختلال ارگاسمی در مرد:
- با در نظر داشتن سن این تشخیص برای مردانی مقرر می شود که بعد از مرحله طبیعی برانگیختگی به هنگام فعالیت جنسی که از لحاظ تمرکز، شدت و مدت کافی محسوب می شود به طور مستمر یا مکرر در رسیدن به ارگاسم تاخیر دارند یا اصلا به ارگاسم نمی رسند.
- این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی زیادی به بار می آورد.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
انزال زودرس
مرد مبتلا هنگام آمیزش جنسی، قبل از اینکه دوست داشته باشد، و حتی قبل از دخول، به ارگاسم می رسد، و بنابراین، ارضای جنسی کمی را احساس می کند یا اصلا ارضا نمی شود. از آمیزش جنسی و جذب شدن به شریک جنسی خود لذت می برد، اما به محض اینکه به لحظه برانگیختگی می رسد، کنترل خویش را از دست می دهد. معمولا انزال زودرس با کلیه شریکان جنسی او روی می دهد، زیرا مشکل این است که او کنترل ارادی بر بازتابهای انزالی خود را یاد نگرفته است. واکنشها به این مشکل، از مردانی که اندکی از آن ناراحت می شوند تا مردان و شریکان جنسی آنها که شدیدا از این مشکل ناراحت هستند و نمی توانند الگوی معاشقه دیگری را ابداع کنند که متقابلا رضایتبخش باشند، متفاوت هستند. انزال زودرس بیشتر نزد مردان جوان شایع است، شاید به این علت که آنها فاقد پختگی و تجربه هستند.
ویژگیهای تشخیص انزال زودرس:
- این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی زیادی به بار می آورد.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
اختلالهای درد جنسی
تجربه درد همراه با آمیزش جنسی، با عنوان مقاربت دردناک (dyspareunia) یا واژینیسم (vaginismus) تشخیص داده می شود. مقاربت دردناک که مردان و زنان را تحت تاثیر قرار می دهد، درد اندام تناسلی قبل از، به هنگام، یا بعد از آمیزش جنسی را به صورت مکرر یا مستمر، شامل می شود. واژینیسم که فقط زنان به آن مبتلا می شوند، عبارت است از انقباضهای غیر ارادی مکرر یا مستمر عضلات بیرونی مهبل. معمولا زنی که برانگیخته جنسی می شود، انبساط عضلات مهبل را تجربه می کند، اما زن مبتلا به واژینیسم، دچار انقباض عضلات می شود به طوری که دخول غیر ممکن یا دردناک است. خیلی از زنان مبتلا به واژینیسم در واکنش به هرگونه تلاش برای دخول مهبلی، از جمله اقداماتی برای فروکردن تامپون (tampon) و معاینات لگن خاصره توسط پزشکان، دچار انقباضهای عضلانی مشابه می شود.
ویژگیهای تشخیصی واژینیسم:
- زنان مبتلا به طور مکرر یا مستمر، دچار انقباض غیر ارادی نظام عضلانی ثلث خارجی مهبل می شوند که آمیزش جنسی را مختل می کنند.
- این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی زیادی به بار می آورد.
- با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
- این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.
نظریه ها و درمان کژکاریهای جنسی:
مردی ممکن است به علت تعارضهایی که در مورد نزدیکی جسمانی دارد به ارگاسم بازداری شده، دچار شود. مرد دیگری می تواند به علت اختلال جسمانی، مانند بیماری پروستات دچار همین مشکل شود. برخی اختلالهای جنسی از مشکلات جسمانی، برخی از مشکلات روانی و برخی دیگر تعامل این دو حاصل می شوند. مثلا شخصی که می داند بیماریش علت جسمانی دارد، ممکن است کاملا خاطر جمع نباشد و به مشکلات روانی دیگری مانند افسردگی مبتلا شود.
دیدگاه زیستی. فرایندهای جسمانی، مانند بیماری، واکنش به درد، عوامل تغذیه، و حتی خواب می توانند موجب مشکلات جنسی شوند یا آنها را تشدید کنند. برخی تجربیات جنسی می توانند میل جنسی را تقویت کنند. برای مثال، مصرف یک لیوان نوشیدنی باعث می شود برخی افراد احساس آرمیدگی بیشتری کنند و پذیرای نزدیکی جنسی شوند.
بیماریهای گوناگون ارتباط مستقیمی با مشکلات جنسی دارند. برخی بیماریها، نظیر عفونت مجاری ادرار کاملا آشکارا هستند، اما اختلالهای عصب شناختی و قلبی – عروقی، بیماری کبد یا کلیه، نابهنجاریهای هورمونی، تومورهای مغزی، و مشکلات مربوط به هیپوتالاموس – غده هیپوفیز از جمله بیماریهایی هستند که تا این اندازه آشکار نیستند. دیابت موجب کژکاری جنسی، مخصوصا در مردان می شود. همچنین مشکلات خاص مربوط به سیستمهای تناسلی خاص مرد و زن نیز می توانند موجب کژکاریهای جنسی شوند. متخصص بالینی باید نقش این عوامل جسمانی را در نظر گیرد و به فرد یا زن و شوهر کمک می کنند ضعفهای جسمانی در رفتارهای جنسی خود را در نظر داشته باشند.
تعدادی از مواد شیمیایی (داروها و مخدرها) نیز بر فعالیت جنسی تاثیر می گذارند. برای مثال مقدار کمی الکل می تواند میل جنسی را تقویت کند؛ با این حال مقدار زیاد الکل می تواند مانع از پاسخدهی جنسی شود. آمفتامین ها و کوکائین با تحریک دوپامین و نوراپی نفرین پدیده مشابهی را ایجاد می کنند. داروهایی که تاثیرات تنگ کنندگی رگ دارند و برای درمان پرتنشی مصرف می شوند، مقدار تامین خون برای اندامهای تناسلی را کاهش می دهند و باعث می شوند مردی که این داروها را مصرف می کند دچار مشکل نعوظی شود. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای می تواند عملکرد جنسی را مختل کنند، فعالیت عصبی پاراسمپاتیک را که در انگیختگی جنسی درگیر است، کاهش می دهند. در برخی موارد، عوارض جانبی داروهای روان گردان می توانند تاثیرات درمانی سودمند داشته باشند. داروهای افسردگی، مانند بازدارنده های جذب سروتوئین موجب تاخیر در انزال می شوند. مرد مبتلا به انزال زودرس آن را مفید می داند و این یک گزینه درمانی برای اوست.
کژکاری نعوظی بیش از نیمی از موارد ناشی از مشکلات عروقی، عصب شناختی، هورمونی، یا ضعف عملکرد به علت داروها، الکل، و سیگار کشیدن می باشد. تمایز علت جسمانی و روانی به تعیین درمان مناسب کمک می کند. در صورتی که علت کژکاری نعوضی ناشی از عوامل روانی باشد درمان فردی یا زناشویی توصیه می شود. در صورتی که علت جسمانی باشد از چند مداخله استفاده خواهد شد که تهاجمی ترین درمان کاشتن آلت مصنوعی، مانند میله یا وسیله قابل باد کردن از طریق جراحی است. درمان تنی دیگر عمل بای پاس شریانی است. روش دیگر تزریق دارویی به آلت مرد است که موجب نعوظ می شود. و سرانجام ویاگرا (سیلدانفیل) درمان این اختلال را متحول کرده است. درمان سایر کژکاریهای جنسی به این صورت شسته رفته نیست.
اگر فرد اختلال جسمانی داشته باشد، درمان آن می تواند کژکاری جنسی را برطرف کند. اما برخی از مشکلات جسمانی به راحتی درمان نمی شوند. در چنین شرایطی مداخله های روانشناختی دیگری توصیه می شوند که فرد را قادر می سازند شکلهای دیگر ابراز جنسی را پرورش دهند.
دیدگاه روانشناختی. عوامل روانی در این اختلالهای پیچیده دخالت دارند. در زنان تاریخچه سو استفاده شدن جنسی، سلامتی عمومی، تحصیلات و علت ها زیستی بالقوه، مانند سلامت جسمانی و سابقه بیماریهای جنسی منتقل شده، ربط دارد. در مردان، پریشانی روانی، روابط آشفته، و نارساییهای روانی – اجتماعی خاص در موقعیتهای جنسی نقش مهمی می توانند داشته باشند. در هر دو جنس افسردگی با کاهش میل و عملکرد جنسی ارتباط دارد. تعدادی از داروهای ضد افسردگی سائق جنسی را بیشتر کاهش می دهد. افراد سالخورده از لحاظ جسمی کمتر فعال اند که تا اندازه ای به علت تغییرات جسمانی اما ناشی از عوامل اجتماعی ( دسترسی کمتر به شریکان جنسی) و عوامل فرهنگی ( نظیر اعتقاد به اینکه افراد سالخورده به مسایل جنسی علاقه ای ندارند) است.
برای درمان زنانی که سن یائسگی را پشت سر گذاشته اند، ترکیبی از مکمل های هورمونی و در صورت لزوم همراه با درمان روانی – جنسی توصیه می شود.
در حال حاضر، روشهای درمان به مدلهایی متکی هستند که عوامل جسمانی، آموزشی، نگرشی، درون روانی و میان فردی را ادغام می کنند. مسترز و جانسون معتقدند اغلب مشکلات موجود در کژکاریهای جنسی ناشی از نظاره گری است. برای مثال شخص ممکن است به قدری ذهن خود را به عملکردش مشغول کند که از خود تجربه جنسی غافل شود. بنابراین ترس شدیدی که او در مورد از دست دادن نعوظ داشته است تایید می شود و دفعه بعد با اضطراب بیشتری اقدام به آمیزش جنسی می کند.
رویکرد درمانی آنها چندین عنصر دارد. هدف اصلی این است که توجه از نگرانی درباره عملکرد جنسی به لذت شهوانی ناشی از تماس جنسی متمرکز شود. این نیز اهمیت دارد که زن و شوهر امیال جنسی خود را آشکارا به یکدیگر منتقل کنند(تمرکز بر احساس). زوجها به نوبت یکدیگر را به صورت غیر جنسی اما محبت آمیز تحریک می کنند، بعد به تدریج ظرف یک دوره زمانی به سمت تحریک تناسلی پیشروی می کنند. در مرحله مقدماتی آمیزش جنسی ممنوع است. زن و شوهر می توانند یادبگیرند یکدیگر را به شیوه های جدیدی تحریک کنند که قبلا آنها را امتحان نکرده بودند و در این راستا ارتباط جنسی خود را بهتر کنند.
روشهای رفتار دیگری برای درمان انزال زودرس، فن فشردن (squeeze technique) و روش توقف – شروع (stop-start procedure) توصیه شده است. با تمرین مکرر این روش ها، مرد می تواند پاسخ انزال خود را بیشتر کند. برای درمان اختلال ارگاسمی و واژنیسم زنان از فنونی مانند استفاده از لرزاننده و اشیای استوانه ای شکل از پیش لیز شده کوچکی به نام مهبل گشا ( dilator) می توان اشاره نمود. اغلب مشکلات جنسی چند جنبه ای هستند و به روشی نیاز دارند که به عوامل رابطه ای و درون روانی توجه داشته باشد. خیلی از مشکلات جنسی حاصل تعارضهای درون روانی هستند، درمان موفقیت آمیز این مشکلات، کاویدن تعارض و ریشه های آن را ایجاب می کند.
ارگاسم بازداری شده می تواند با مشکلات درون روانی نظیر تربیت مذهبی خشک، خصومت شدیدا منع شده، احساسهای گوناگون درباره شریک جنسی، یا تعارضهای ناهشیار در مورد میل جنسی ارتباط داشته باشد. انتظارات فرهنگی می تواند در مشکلات جنسی مردان و زنان منعکس شود، به طوری که مردان احساس کنند باید در رابطه جنسی مردانه عمل کنند و زنان احساس کنند که باید نقش زنانه منفعل و وابسته را بپذیرد. اختلاف بین ترجیحات شخصی فرد و این هنجارهای فرهنگی می توانند تعارض ایجاد کنند و از این رو، مانع از فعالیت جنسی او شوند.درمان باید هم روی علت تعارض آنها و هم بر روی رفتارهای جنسی نارضایتبخش متمرکز شود. روش کاپلان معمولا کاوش تعارض را تا آنجا ادامه می دهند که برای حل کردن مشکلات جنسی ضرورت دارد و تمرینهای جمسی را که با نزدیکی جنسی بیشتر ارتباط دارند توصیه می کنند. مشخص کردن این موضوع که آیا مشکل جنسی بیانگر رابطه خراب شده است یا نه، اهمیت زیادی دارد. در این صورت درمانگر باید روی بهبود بخشیدن ارتباط بین زوجها به جای مشکل جنسی تمرکز کند. فرایند درمان مشکلاتی از جمله خجالت کشیدن افراد برای گفتگو درباره جزییات مسایل جنسی خودشان می باشد.
دیدگاه زیستی-روانی-اجتماعی. دیدگاه رفتاری نوید بخش ترین توجیه را در مورد نحوه ای که این مشکلات گوناگون اکتساب شده اند، در اختیار می گذارد. دیدگاه زیستی هم نقش مهمی ایفا می کند، مخصوصا در مورد اختلالهای هویت جنسی و درمان کژکاری نعوظی.به نظر می رسد کاوش کردن سابقه شخصی و مشکلات ارتباطی از طریق درمان بینشگرا و زوج درمانی، ضمیمه مهمی به روشهای درمان رفتاری و زیستی است.
منبع: خلاصه ای از آسیب شناسی روانی هالجین
پیمان دوستی
۱۶ فروردین ۱۳۹۴
